Jun 5, 2025
In deze aflevering van de Kennisnet-podcast spreekt Remco Pijpers met Siri Beerends, cultuursocioloog en onderzoeker bij medialab SETUP. Ze promoveert aan de Universiteit Twente op de manier waarop kunstmatige intelligentie het mensbeeld verandert. In het gesprek analyseert Beerends hoe AI behalve technologische ook culturele en morele gevolgen heeft. Welke rol speel het onderwijs daar volgens haar in?
Drager van vooruitgang
Ze stelt dat technologie vaak wordt gepresenteerd als drager van
vooruitgang, terwijl die veronderstelling zelden ter discussie
wordt gesteld. “Technologie is niet goed of fout, maar ook niet
neutraal. Elke technologie draagt een eigen waardensysteem met zich
mee, waar we ons vaak niet van bewust zijn.” Volgens haar laat AI -
met de nadruk op efficiëntie en berekenbaarheid - zien dat mensen
steeds meer naar zichzelf kijken alsof ze machines zijn.
Technologische vanzelfsprekendheden
bevragen
Vanuit SETUP werkt Beerends met kunstenaars aan projecten die
technologische vanzelfsprekendheden bevragen. Humor en verbeelding
spelen daarbij een belangrijke rol. In een workshop over AI en
smartlappen leerden kinderen bijvoorbeeld dat creativiteit en
gevoel niet zomaar vervangbaar zijn door software. “Het plezier zit
niet in het efficiënte eindproduct, maar in het maakproces – in de
snik, in het doorleefde.”
Efficiënte ‘data-burgers’
Het gesprek gaat ook over wat dit betekent voor leerlingen, leraren
en schoolleiders. Deze belangrijke vraag is nu aan de orde, zegt
ze: wil het onderwijs leerlingen opleiden tot efficiënte
‘data-burgers’ of tot mensen die zich kritisch en creatief tot
technologie kunnen verhouden? “Juist het persoonlijke en
intermenselijke van de leraar wordt belangrijker, niet
overbodiger.”